Ogólny schemat procedur kontroli przedsiębiorców
Ogólny schemat procedur kontroli przedsiębiorców
Na podstawie
art. 78a ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz.1829 ze zm.), zwanej dalej usdg, podaje się
do publicznej wiadomości ogólny schemat procedur kontroli przedsiębiorców,
które wynikają z przepisów powszechnie obowiązującego prawa.
Zasady
prowadzenia kontroli przedsiębiorcy są zawarte są w Rozdziale 5 „Kontrola
działalności gospodarczej przedsiębiorcy" usdg.
I. Zgodnie z art. 77
usdg:
- Upoważniony organ prowadzi
kontrolę działalności gospodarczej przedsiębiorców na zasadach określonych
w usdg, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają bezpośrednio z przepisów
powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo z ratyfikowanych umów
międzynarodowych.
- Zakres przedmiotowy kontroli
działalności gospodarczej przedsiębiorcy oraz organy upoważnione do jej
przeprowadzenia określają odrębne ustawy.
- Przedsiębiorca, który poniósł
szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów
prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, ma
prawo do odszkodowania. Dochodzenie roszczenia następuje na zasadach i w
trybie określonych w odrębnych przepisach.\
- Dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem
przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy,
jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w
żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym
dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.
II. Planowanie i wszczęcie kontroli.
1. Kontrole planuje się i
przeprowadza po uprzednim dokonaniu analizy prawdopodobieństwa naruszenia
prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Analiza obejmuje
identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko
naruszenia przepisów jest największe. Sposób przeprowadzenia analizy
określa organ kontroli lub organ nadrzędny.
2. Zapis pkt 1 nie ma zastosowania w
przypadku, kiedy organ kontroli poweźmie uzasadnione podejrzenie zagrożenia
życia lub zdrowia, popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, popełnienia
przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, innego naruszenia prawnego
zakazu lub niedopełnienia prawnego obowiązku w wyniku wykonywania tej działalności.
3. Organy kontroli
zawiadamiają przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia kontroli.
Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia
kontroli nie dokonuje się w przypadku, kiedy przeprowadzenie kontroli jest
niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, przeprowadzenie kontroli jest
uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego,
jak również w przypadku gdy przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub
adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub
utrudnione.
4. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż
przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia
kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia
doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Na
wniosek przedsiębiorcy kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dnia od dnia
doręczenia zawiadomienia.
5. Zawiadomienie o
zamiarze wszczęcia kontroli zawiera:
- Oznaczenie organu;
- Datę i miejsce wystawienia;
- Oznaczenie przedsiębiorcy;
- Wskazanie zakresu przedmiotowego
kontroli;
- Podpis osoby upoważnionej do
zawiadomienia.
III. Czynności kontrolne.
1. Czynności kontrolne należy przeprowadzać w sposób sprawny i możliwie
niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy. Jeśli
przedsiębiorca wskaże na piśmie, że przeprowadzane czynności zakłócają w sposób
istotny działalność gospodarczą przedsiębiorcy, konieczność podjęcia takich
czynności powinna być uzasadniona w protokole kontroli.
2. Czynności kontrolne wykonują pracownicy organów kontroli po okazaniu
przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej
upoważniającej do wykonywania czynności kontrolnych oraz po doręczeniu
upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, chyba że przepisy szczególne
przewidują możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku
upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w
terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później niż w terminie 3 dni
roboczych od dnia wszczęcia kontroli.
Czynności kontrolne mogą być
wykonywane przez osoby, które nie są pracownikami organu kontroli, jeżeli
stanowią o tym przepisy odrębnych ustaw.
3.
Podjęcie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, na podstawie
przepisów szczególnych, może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności
kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub
wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub
wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy
przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia,
zdrowia lub środowiska naturalnego.
4.
Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli zawiera co najmniej: wskazanie
podstawy prawnej, oznaczenie organu kontroli, datę i miejsce wystawienia, imię
i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do wykonania kontroli oraz
numer jego legitymacji służbowej, oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą,
określenie zakresu przedmiotowego kontroli, wskazanie daty rozpoczęcia i
przewidywanego terminu zakończenia kontroli, podpis osoby udzielającej
upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji, pouczenie o prawach
i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy.
5. Zakres kontroli nie
może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu.
6. Czynności kontrolnych
dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej.
Kontrolowany jest obowiązany do pisemnego wskazania osoby upoważnionej do
reprezentowania go w trakcie kontroli, w szczególności w czasie jego
nieobecności.
7. Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego, miejscu wykonywania
działalności gospodarczej lub, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego, w innym
miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, w godzinach pracy
lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez
kontrolowanego. Kontrola, za zgodą kontrolowanego, może być przeprowadzona
również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie
kontroli.
8.
Przedsiębiorca ma obowiązek prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę
kontroli oraz upoważnienia i protokoły z kontroli. Książka kontroli może mieć
formę zbioru dokumentów. Książka kontroli służy przedsiębiorcy do
dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli jego działalności. Książka
kontroli może być prowadzona także w formie elektronicznej. Książka kontroli
zawiera wpisy dokonywane przez organ kontroli.
9. W przypadku wszczęcia
kontroli przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu
książkę kontroli prowadzoną w postaci papierowej - poprzez udostępnienie jej
oryginału albo kopii odpowiednich jej fragmentów albo elektronicznej - przez
zapewnienie dostępu przy użyciu urządzenia pozwalającego na zapoznanie się z
jej treścią i dokonanie wpisu albo wykonanie wydruków z systemu
informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczonych
przez przedsiębiorcę za zgodność z wpisem w książce kontroli.
10. Nie można równocześnie
podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy.
Nie dotyczy to sytuacji, gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania
popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub
zabezpieczenia dowodów jego popełnienia; przedsiębiorca wyraził zgodę na równoczesne
podjęcie i prowadzenie więcej niż jednej kontroli; przeprowadzenie kontroli
jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska
naturalnego.
11. Jeżeli działalność
gospodarcza przedsiębiorcy jest już objęta kontrolą innego organu, organ
kontroli odstąpi od podjęcia czynności kontrolnych oraz może ustalić z
przedsiębiorcą inny termin przeprowadzenia kontroli.
12. Czas trwania wszystkich
kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może
przekraczać:
-
w odniesieniu
do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
-
w
odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
-
w
odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;
-
w
odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
13. Przedłużenie
czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu
kontroli i wymaga uzasadnienia na piśmie. Uzasadnienie doręcza się
przedsiębiorcy i wpisuje do książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności
kontrolnych. Przedłużenie czasu trwania kontroli nie może naruszać podanych
wyżej terminów.
14. Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez
przedsiębiorcę, można w danym roku kalendarzowym przeprowadzić powtórną
kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym, a czas jej trwania nie może
przekraczać 7 dni, których nie wlicza się do czasu, o którym mowa wyżej.
15. Z czynności kontrolnych
organ kontroli sporządza protokół, którego kopię przekazuje przedsiębiorcy.
Uprawnienia
przedsiębiorcy
- Przedsiębiorca może wnieść
sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z
naruszeniem przepisów usdg określonych w art. 79 -79b, art. 80 ust. 1 i 2,
art.82 ust. 1 oraz art. 83ust. 1 i 2. Wniesienie sprzeciwu jest
niedopuszczalne w przypadku kontroli, która jest niezbędna dla
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia
skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia oraz kontroli
prowadzonej w zakresie określonym w art. 84a usdg.
- Sprzeciw wnosi się na piśmie, w
terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli.
Przedsiębiorca musi uzasadnić wniesienie sprzeciwu.
- Organ kontroli w terminie 3 dni
roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu, rozpatruje sprzeciw oraz wydaje
postanowienie o:
- Odstąpieniu od czynności kontrolnych;
- Kontynuowaniu czynności kontrolnych.
Na postanowienie przysługuje zażalenie.
- Nierozpatrzenie sprzeciwu w
terminie 3 dni jest równoznaczne w skutkach z wydaniem przez właściwy
organ, postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych.
- Nierozstrzygnięcie zażalenia w
terminie 7 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne w skutkach z
wydaniem przez właściwy organ postanowienia uznającego słuszność
wniesionego zażalenia.
- W razie przewlekłości czynności
kontrolnych, po wydaniu postanowienia w przedmiocie zażalenia,
przedsiębiorca może wnieść do sądu administracyjnego skargę na przewlekłe
prowadzenie kontroli. Wniesienie skargi nie wstrzymuje czynności
kontrolnych.
- Wniesienie sprzeciwu nie jest
dopuszczalne, jeśli organ przeprowadza kontrolę, która:
-
jest
niezbędna dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia,
przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
-
prowadzona
jest w zakresie określonym w art. 84a usdg.